به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سفر امام رضا علیه‌السلام به ایران از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ کشور به‌شمار می‌رود. مأمون که پس از رویارویی با برادرش امین، جانشین هارون‌الرشید شد، با طراحی اهدافی هم‌سو با سیاست‌های خود از امام برای حضور در خراسان دعوت کرد. امام از پذیرش این دعوت اهدافی را دنبال می‌کردند که افشای سیاست‌های مأمون، برقراری پیوند با ایرانیان متمایل به تشیع، تبدیل خراسان به کانون تشیع و معرفی مبانی شیعه با استفاده از فرصت ولیعهدی ازجملۀ آنها بود. این کتاب به تشریح شرایط ایران در دورۀ خلافت عباسی و اتفاقات حضور امام در ایران می‌پردازد.

کتاب پنج فصل دارد. فصل اول با عنوان «ایران در دورۀ نخستین خلافت عباسی» از خلافت هارون‌الرشید تا خلاصه‌ای از وضعیت راه‌ها و جاده‌ها در زمان عباسیان را شرح می‌دهد. «اوضاع خراسان در آستانۀ ورود امام رضا علیه‌السلام به ایران» نام فصل دوم کتاب است که به اهمیت منطقۀ خراسان، نگاهی کوتاه به مشکلات هارون تا رسیدن به قدرت، برخورد نظامی امین و مأمون و نتایج آن و... می‌پردازد. فصل سوم «خلافت مأمون و قیام‌های علویان» نام دارد و به موضوعاتی همچون خلافت مأمون، قیام‌های علویان، موضع امام رضا علیه‌السلام در مقابل قیام‌های علویان و اقدامات مأمون برای رهایی از مشکلات اشاره دارد. در فصل چهارم با عنوان «ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام و بازتاب حضور ایشان در ایران» به انگیزه‌های مأمون از ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام، نتایج پذیرش ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام، مناظره با دانشمندان ادیان مختلف، بازتاب حضور امام رضا علیه‌السلام در ایران و گسترش تشیع در خراسان و... پرداخته می‌شود. در «سیرۀ تربیتی، اخلاقی و عملی امام رضا علیه‌السلام» که فصل پنج و پایانی کتاب است موضوعات مختلفی از جمله توجه به نماز از منظر امام رضا علیه‌السلام، عبادت امام در زندان، دعا از منظر امام و ثواب زیارت امام توضیح داده می‌شود.

در ادامه با بخشی از متنِ اثر برگرفته از صفحۀ ۱۲۸ کتاب آشنا می‌شویم:

آن چیزی که بیش از هر عامل دیگر روح تشنۀ ایرانی را به سوی اسلام کشید، عدالت و مساوات اسلامی است. تودۀ مردم ایران از ظلم و ستم ساسانیان به ستوه آمده بودند و از زندگی طبقاتی به‌شدت رنج می‌بردند، تا اینکه گمشدۀ خویش را در اسلام بازیافتند.

ایرانیان نخستین‌باز علی علیه‌السلام را در حالی دیدند که اشک از دیدگان فرو می‌بارید و با اسیران فُرس همدردی می‌نمود. همین که اسیران ایرانی (موالی) وارد مدینه شدند، عمر اراده کرد که زنان آنها را بفروشند و مردان آنها را به بردگی گیرند. اما در این میان، امیر مؤمنان علیه‌السلام سخن پیامبر را بازگفت: بزرگان هر قوم را گرامی دارید، هرچند مخالف شما باشند. مردم ایران گرامی و محترم هستند و خود تسلیم شده رو به ما آورده‌اند و به‌رغبت در اسلام وارد شده‌اند.

آقای سید حسین حر مؤلف این کتاب از نویسندگانی است که سابقۀ تألیف آثاری در حوزه‌های علوم قرآنی و حدیثی و سیرۀ اهل بیت علیهم‌السلام، به‌ویژه امام رضا علیه‌السلام، را داشته است. کتاب «امام رضا علیه‌السلام و ایران» را دفتر نشر معارف در ۲۲۳ صفحه در بهار ۱۳۹۰ منتشر کرده است.